دانلود ،سیر اندیشه های تونی گارنیه ، پاورپوینت
بخشی از مطلب
تغییرات وسیع و شگرف در طی قرن نوزدهم و بیستم زمینه ساز بروز تحولات
بسیاری در شهرها شد. به خصوص این تغییرات در حوزه علم باعث شد که شهر نیز
در چرخه روش های جدید علمی وارد گردد. روش هایی که بر مبنای عقلانیت مدرن
شکل گرفته بودند. بخش اعظمی از انرژی های نهفته در اندیشه مدرن بنا داشته
اند در این روزگار تخلیه شوند. هنر نقاشی از امپرسیونیسم که به مثابه یک
سبک شهری، جهان را از منظر شهر نشینان به نمایش می گذاشت و نقاشی را از
روستا و طبیعت به شهر آورده بود به کوبیسم تغییر سبک داد و آن را به معماری
و شهرسازی هدیه کرد. ادبیات از آثار ویکتورهوگو به نوشته های امیل زولا با
ورورد به حوزه زندگی اجتماعی مردم عامه تغییر مسیر داد. عکاسی وارد عرصه
زندگی روزمره گردید و علوم مختلف در حوزه های جزئی دسته بندی شدند و به
نوآوری پرداختند.
در چنین فضایی شهرسازی متولد می گردد. شهرسازی جدید با نگاه غالب ترقی
گرایانه خواهان جدی فاصله گرفتن از پیش شهرسازی است. از این رو به جای آنکه
عمل کلی گرایان قلمداد شود در هر دو شکل نظریه ای و عملی در تیول متخصصان و
عموما معماران قرار می گیرد. به این صورت شهرسازی دخالت خویش را در نگرش
کلی از جامعه متوقف می سازد. در صورنی که پیش شهرسازی در تمامی طول تاریخ
خود به جهت گیری های سیاسی وابسته بود، شهرسازی غیر سیاسی می گردد. این
دگرگونی شهرسازی می تواند از طریق تحول جامعه صنعتی در کشورهای سرمایه داری
تبیین شود و شهرسازی در این دوره به جای اینکه خود را در تخیل ببندد به
افرازمندانش نقش عملی خواهد بخشید.
با این وجود شهرسازی کاملا از بعد تخیلی بر کنار نمی ماند. اولین شهرسازان
بر واقعیت تسلط کمتری دارند، گاه لازم است که به مقابله با موقعیت اقتصادی
نامساعد برخیزند و گاه با ساخت اقتصادی و اداری پر قدرت و به ارث مانده از
قرن نوزدهم برخورد کنند. از این زمان نقش جدلی و شکل دهنده آنان نیز بر
جنبش تخیلی تاکید می گذارد و شهرسازی نیز در روش خود نقش تخیلی بازی میکند.
دو الگوی پیش شهرسازی تحت شکل جدید ظاهر می شود.
بنا به گفته لوکوربوزیه در این اثر تلاشی برای تنظیم و تلفیق زمانی راه حل
های تجسمی یافت می شود. نظمی وحدت بخش در تمامی محلات شهر توزیع می گردد و
انتخاب همانند حجم های اصلی صورت می گیرد، فضاها بنا به ضرورت های نظم
عملی و نظم شکلی ناشی از یک احساس شاعرانه خاص معمار تثبیت می گردند.
شهرسازی ترقی گرایانه:
انگاره اصلی که بنیاد شهرسازی ترقی گرا است، انگاره نوگرایی است. به این
ترتیب اساس شهرسازی ترقی گرا مانند پیش شهرسازی ترقی گرا برش تاریخی قاطعی
با گذشته است. در حالی که توجه شهرسازان از ساختمان های اقتصادی-اجتماعی به
ساخت های فنی و زیبایی شناختی برگشته است، لازم است که شهر قرن بیستم نیز
انقلاب صنعتی خود را تکمیل کند. این فقط کافی نمی باشد که به طور منظم
مصالح جدید، بتن و فولاد به کار گرفته شوند، مصالحی که دگرگونی سبک و گونه
شناسی را مجاز می دارد. برای دستیابی به کارایی نو، ضروری است تا روش های
استاندارد کردن و مکانیزه کردن صنعت نیز در به کارگیری مصالح نو افزوده
شود. به این ترتیب صنعت و هنر در نگرششان به جهان به هم می پیوندند و تظاهر
مضاعف آن ها در مقیاس جهانی، مفهوم انسان گونه پیش شهرسازی را برای
شهرسازان ترقی گرا مورد تائید قرار می دهد.
در این دوران استدلال اصلی نظریات، بر تمرکز زدایی برنامه ریزی شده در شهر
صنعتی و نیز حل معضل مسکن و دست یابی به وضعیت بهداشت مناسب مبتنی بوده
است. تخیل غنی مدرنیستی که به تعبیر افرادی چون پیتر هال، نقطه شروع برنامه
ریزی شهری مدرن محسوب می گردد و آکنده از خردگرایی و لحاظ منافع حیاتی
انسان به مثابه سوژه مدرن است.
ابتدای این مقطع زمانی در عرصه شهرسازی به طور جدی متاثر از اندیشه باغ شهر
هاوارد است. افراد دیگری نیز به طور جدی و عملی در این حوزه وارد کار
شدند. تونی گارنیه با مطرح کردن طرح شهر صنعتی خود از این جمله است. الگوی
ترقی گرا اولین بیان خود را در این الگو به عنوان نخستین مثال شهر سازی
معاصر باز می یابد. اقداماتی از این دست،یعنی طرح ریزی کلی شهر و سپس اجرای
آن در این مقطع، از تولد شهرسازی مدرن خبر داد.
تونی گارنیه (1869-1948)
تونی گارنیه معماری با اندیشه های سوسیالیستی بود. وی در شهری زاده و تربیت
شد که در آن هنوز پروراندن آرمان های سوسیالیستی زنده و پابرجا بود. او
دیده بود که طرح های اقتدارگرایانه و نمایشی حکومت ها در خودنمایی و
زیباسازی شهرها، تاثیر چندانی بر وضعیت زندگی طبقه کارگر و شهروندان خرده
پا نداشته است. آنان در محله هایی بدون تاسیسات و خدمات همگانی و با
ساختمان های فرسوده و خانه های پر تراکم، تاریک و کثیف و پر از دود و
خاکستر، زندگی می کردند. از نظر وی داشتن کار حق مسلم هر انسان بود و
گارنیه به دنبال جامعه ای بود که در شهر آن به اندازه ی کافی آرمان برای
ستایش زیبایی و انگیزه برای استقبال از ساختن یک زندگی شکوهمند وجود داشته
باشد.
شهر صنعتی
این طرح نخستین کوشش برای معرفی یک شهر سده بیستمی متکی بر اصول سوسیالیستی
است. شهر صنعتی شهری متوسط با جمعیتی در حدود 35000 نفر تصور شده بود. دست
یابی به مواد اولیه کار یا وجود یک نیروی طبیعی که بتوان از آن بهره
برداری نمود نقش تعیین کننده ای در مکان یابی این شهر داشته است. طرح
گارنیه در سال 1901 و مجموعه نقشه ها و تصاویر در 1904 به پایان می رسد. در
سال 1910 این تصاویر به آکادمی عرضه شدند. این تصاویر، از همین دوره
تاثیری چشمگیر داشته اند. مع الذالک تدوین یک شهر صنعتی در سال 1917 انجام
می گردد. قبل از منشور آتن این اثر اولین تظاهر شهرسازی ترقی گرا است. یک
شهر صنعتی به عنوان اصول راهنما شامل این موارد است: تحلیل جدایی عملکردهای
شهری، تحسین فضاهای سبز که نقش عناصر جداکننده را دارند، استفاده منظم از
مصالح جدید بخصوص بتن مسلح.
گونه های متفاوت بنا معیاربندی شده اند: خانه های دارای حیاط مرکزی، مدارس
گسترده، کارخانه ها، پاره ای از راه حل های ریخت شناسانه بسیار جلوتر از
زمان خویش هستند.
گارنیه دلیل تعیین کننده جایگاه شهر خیالی خود را، دسترسی به موتد
اولیه کار یا وجود یک نیروی طبیعی می داند که بتوان از آن برای کار بهره
برداری نمود و یا اینکه عوامل آمد و شد بدانجا فراهم باشد. به همین منظور،
سرزمینی که مجکوعه ی ساخت و ساز شهری روی آن قرار می گیرد، دارای بخش های
کوهستانی و دشتی گسترده فرض شده است که رودخانه ای از میان آن می گذرد.
در طرح وی، ایده های شهر نواری نیز دیده می شود و خط تراموای خیابان اصلی،
نقاط مختلف شهر را به هم می پیوندد. پهنه های مسکونی را در کنار راه
ارتباطی و مسیر راه آهن قرار می دهد. بخش های صنعتی که به وسیله ناحیه سبز
از پهنه های مسکونی جدا می شوند، در کنار رودخانه و مسیر راه آهن جای می
گیرد و بخشی از رودخانه را به خود اختصاص می دهد.
اجزاء شهر صنعتی:
1- نیروگاه آبی شهر
2- صنایع پارچه بافی
3- معادن
4- صنایع فلزی
5- صنایع عدسی سازی
6- محوطه آزمایش موتورها
7- کارخانه بهره گیری از مواد زائد
8- کشتارگاه
9- ایستگاه راه آهن بخش صنعتی
10- ایستگاه راه آهن
11- شهر قدیمی
12- ایستگاه راه آهن مرکزی
13- محله های مسکونی
14- مرکز شهر
15- دبستان ها
16- مدارس حرفه ای
17- بیمارستان ها
18- قصر قدیمی و باغ های ملی
19- گورستان
ویژگی های شهر صنعتی:
• توجه به پهنه بندی اراضی و تفکیک سطح شهر متناسب با کارکردهای ویژه
• مکان یابی قسمت های مختلف شهر به گونه ای که بدون ایجاد مشکلی برای سایر قسمت ها امکان گسترش داشته باشند
• برخورداری از شبکه ارتباطی متشکل از خیابان های موازی و عمود بر هم
• استفاده از سیمان و شیشه مسلح در ساخت بناهای موجود در شهر به خصوص بناهای عمومی
• جدا شدن قسمت صنعتی از شهر توسط یک کمربند سبز
• وجود فضای وسیعی در قسمت اصلی شهر برای توزیع بناهای عمومی
• خالی بودن مرکز شهر از ساختمان های مرتفع
ایستگاه مرکزی راه آهن در طرح گارنیه
• وجود مقرراتی در شهر از جمله مقررات دسترسی، مقررات بهداشتی و ...
• توجه به تامین نور، تهویه و فضای سبز به عنوان یک عنصر جدا کننده
• طراحی محلات مسکونی به صورت واحدهای مستقل که قادر به پاسخگویی به احتیاجات عمومی مورد نیاز ساکنان خود هستند.
تصویری از محلات مسکونی در شهر صنعتی
• ادامه یافتن قسمت اصلی شهر به صورت نوار مانند
بسیاری از این ایده ها هنگامی که گارنیه به عنوان معمار شر لیوان در سال 1905 انتخاب شد زمینه بروز پیدا کرد.
با آنکه گارنیه نسبت به صنعت خوشبین بود اما پیامدهای منفی شهرهای صنعتی
سده نوزدهم را فراموش نکرده بود. به نظر وی شهر می باید به سان یک باغ ملی
بزرگ باشد.
گارنیه در طرح شهر صنعتی از پیش مسائلی را که بعدها موضوع بحث سه همایش
جهانی معماری نوین سیام از 1929 تا 1933 شدند، لمس کرده بود. مسائلی همچون
مسکن حداقل، جانمایی منطقی ساختمان ها و موضوع شهر کاربردی .
نتیجه گیری
الگوی شهر صنعتی گارنیه شروعی بود که به بلوغ شهرسازی مدرن کمک شایانی نمود و تاثیر زیادی بر اولین نسل معماران خردگرا داشت.
این الگو نیز در پی هرچه کاراتر شدن در پاسخ گویی به نیازمندی های برآمده
از پیشرفت های اجتماعی و فنی دچار مشکلاتی گردید که بعدها در شهرسازی مدرن
نمود پیدا کرد همچون انعطاف ناپذیر بودن و عدم توجه به نیازهای خاص فردی.
تلاش های گارنیه و سایر شهرسازان این دوران کمک کرد تا شهر قرن بیستم
انقلاب صنعتی خود را تکمیل کند. در این الگوها به منظور دست یابی به کارایی
نو، روش های استاندارد کردن و مکانیزه ساختن صنعت نیز در به کارگیری مصالح
نو افزوده شد. مصالحی که دگرگونی سبک و گونه شناسی را ممکن می ساخت.
مفاهیم مورد توجه در الگوی ترقی گرا در طرح شهر صنعتی گارنیه به عنوان یک شهرساز ترقی گرا به شیوه ای خاص و اجرایی بیان شده است:
تراکم زدایی پراکندگی در پهنه افق
بهداشت و نور قرارگیری ساختمان ها در میان قطعات مسکونی
تعبیه پنجره های نورگیر در ساختمان ها
استفاده از مطالح صاف و صیقلی برای دیوارها و کف
استفاده از زوایای منحنی در ساختمان ها
قاطعیت در جزئیات تدوین الگویی که در آن به جزئی ترین موارد نیز پرداخته شده بود
استاندارد ساختن طراحی ساختمان ها بر اساس الگویی واحد
جو روستا – شهری طراحی شهر به صورت پارکی بزرگ بدون اینکه دیوار
یا حصاری زمین های شهر را محصور کند.
منابع:
1- گیدیون زیگفرید; فضا زمان معماری; ترجمه : منوچهر مزینی ; شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ; تهران ;1383
2- جابری مقدم هادی ; شهر و مدرنیته ;انتشارات فرهنگستان هنر;1384
3- قبادیان وحید; مبانی و مفاهیم در معماری معاصر غرب ; دفترپژوهشهای فرهنگی ;1382
4- شوای – فرانسواز، شهرسازی تخیلات و واقعیات، ترجمه دکتر سید محسن حبیبی، انتشارات دانشگاه تهران، 1384
5- دکتر جهانشاه پاکزاد، سیر اندیشه ها در شهرسازی از آرمان تا واقعیت، شرکت عمران شهرهای جدید،1386
6- اینترنت،www.anaxo.org/imaxes/artigos/TGarnier
7- اینترنت، www. Wikipedia.org/Tony Garnier
و....
