تمدن
مایا یکی از درخشان ترین تمدن های جهان بوده است که در فاصله ای تقریبا سه
هزار ساله ( از 1500 سال پیش از میلاد تا قرن پانزدهم میلادی و ورود
اروپایی ها) در یک پهنه بزرگ جغرافیایی از منطقه یوکاتان مکزیک گرفته تا
گواتمالا و هندوراس را در بر می گرفت.
این تمدن سر منشا بناهای بی شماری است که بسیاری از آنها فضاهای مقدس (
معابد، قربان گاه ها و…) را تشکیل می دادند و هنوز آثار آنها تا اندازه
محدودی در این منطقه باقی مانده است. آثار مادی این تمدن بدون شک یکی از
بزرگترین میراث تاریخی است که بشریت تا کنون شناخته است، اما متاسفانه با
هجوم اروپائیان بخش اعظم این آثار غارت شدند و یا از میان رفتند–!.
فصل دوم: معرفی تمدن مایا
1- سرزمین مایاها
در سرزمین مایاها در برخی قسمتها سرزمینهای بایر و دشتهای خشک و همچنین
مرداب نیز یافت میشود که مناطق جنگلی را از هم جدا کرده اند. مناطق شمالی
نیز از جنگل پوشیده شده اند ولی نسبت به مناطق جنوبی کمی کم باران تر اند و
درختان این منطقه عمدتا” از درختان خاردار تشکیل میشوند. از ماه فوریه تا
می فصل خشک به حساب می آمده و دمای هوا بالا و نامطلوب بوده است. در این
فصل از سال زمینهای زراعی سوزانده میشود و آسمان پر از دود غیرقابل تحمل تر
از قبل میشود تا زمانی که در اواخر ماه می باران ببارد و آسمان تیره را
صاف و تمیز کند. آب و هوای مناطق مرتفع تر کاملا” با آب و هوای مناطق پست و
کم ارتفاع مغایرت دارد و بسیار خشکتر و خنکتر از مناطق کم ارتفاع است.
2-شرایط سیاسی مایاها
هم در کلاسهای مذهبی و هم در سیاسی، ظاهرا” قوم گرائی برای بر سر کار آمدن
اعضای جدید مرسوم بوده است. هنگامی که شاه تصمیم به انتخاب جانشینی برای
خود داشت از قانون ارشدیت و فرزند مذکر ارشد استفاده می شد. بعد از تولد
شاهزاده، شاه، یک برنامه ی خاص را باید اجرا میکرد و مقداری از خون خود را
به عنوان پیشکش به اجداد و خدایان میریخت و به قول معروف تقدیم میکرد.
قربانی کردن افراد هنگام جایگزینی شاه جدید در مراسم خاصی و با تشریفات
انجام میگرفته است و در آن مراسم از اسرا ی جنگی که در جنگهای قبلی اسیر
شده بودند استفاده میشده. مسائل مذهبی از جایگاه مهمی در زندگی یک شاه مایا
که رهبر مردم و سرزمین خود بود، برخوردار بوده است. توضیحات و قوانین
مذهبی که از رسم و مقام سلطنتی حمایت میکرد برای ادامه ی حیات قوم مایا نقش
مهمی را دارا بود .
3- هنر مایاها
هنر مایا ها همانند دیگر تمدنها ار روش زندگی و سلایق مختلف آنان سرچشمه
میگیرد. هنر آنها از رسم اشکال و نقاشی هایی بر روی کاغذگونه ها، گچ و
حکاکی بر روی سنگ و چوب و مجسمه های گچ و یا از خاک رس، و پیکر های کوچک
سفالین تشکیل میشود. استفاده از فلزات نیز رواج داشته است ولی به علت کمبود
منابع از آنها فقط در ساخت تزئینات استفاده می شده است.
4-ریاضیات و مایاها
در تمام تمدنهای دنیا ،کتابت به صورت ناقص آغاز شد و در طول سیر خود بصورت
یکنواخت و تدریجی تکامل پیدا کرد . اما این امر در مورد مایاها صدق نمی
کند. زیرا هنر کتابت انها از همان اغاز تمدنشان به حد کمال رسیده بود . در
ریاضیات نیز مایاها از وجود صفر باخبر بوده اند , انها صفر را بصورت یک صدف
ریز بکار میبردند . همچنین به سیستم اعشاری,لگاریتم و دیگر محاسبات ریاضی
اشنا بوده اند پرفسور ” انر ” در این باره چنین نوشته است : موقعی که
تصویری در یک کتیبه مثلا 10 مرتبه یا بیشتر تکرار میشود و یا تعداد پله های
یک هرم تا انتهای بصورت دقیق و حساب شده محاسبه میگردد, این نشانه یک
محاسبه دقیق ریاضی میباشد . تمام هنر مایاها در ریاضیات متمرکز شده بود که
در نهایت به روی کتیبه های سنگی منتقل شده است .
5- علم نجوم و مایاها
علم نجوم نیز در مایاها نسبت به بقیه اقوام آن سرزمین به مراتب پیشرفته تر
بوده است, اگاهی انها به سیستم منظومه خورشیدی و صور فلکی تعجب برانگیز است
. یک طاق با عظمت به یادبود کنگره ستاره شناسی که در 2 ماه سپتامبر 503
میلادی در “کوپان” ان سرزمین برپاگردید,بنا شده است ( واقعا جای تعجب دارد
که این قوم اسرارانگیز این همه علم و معرفت را از کجا اموخته اند.؟. کتیبه
ای که نشان از گرامی داشتن این کنگره ستاره شناسی که در ان بزرگترین عالمان
و ستاره شناسان مایا در ان شرکت کردند با تاریخ مختص مایا بر طاق یکی از
بناها نقش بسته است.!! )
فصل سوم:تاثیر طبیعت برمعماری مایاها
1-معماری معابد مایاها
یکی از مشخصه های مهم شناخته شده در مورد معماری مایاها بطور اخص معابد
بسیار بزرگ آنها می باشد. مایاها معابد خود را بصورت اهرام وسیع با نوک تیز
می ساختند،در هر طرف این اهرام پله هائی برای دست رسی به نوک آنها تعبیه
شده بود.معابد در قسمت بیرونی به دور از تزئینات ساخته شده بودند ولی در
قسمت داخلی آنها تزئینات و نقاشیهائی انسانی به چشم می خورد.
2-سازه اصلی خانه ها
سازه اصلی در طراحی خانه های مایاها را درختان خشک بزرگ تشکیل می
دادند.دیوارها باگل و یا سنگ ساخته شده بودند که با چوبهائی بصورت دستک
پوشش داده شده بودند.دستکها بیشتر از 2.20 متر طول نداشتند.در روی این
اتصالات سازه قرار گرفته و طول آن بین 3.5 تا4.5 متر می شد. دلیل اصلی
اینکه مایاها از سنگ برای ساختن دیوارها استفاده می کردند این بود که سنگ
جزء مصالح بوم آورد آنها بود و کار با آن هم برایشان آسان بود.
3-عناصرمعماری
اگر ما به بیرون معابد مایاها نگاه کنیم، شاید بنظر برسد که تزئینات زیادی
در آنها وجود ندارد. معمولا، نمای خارجی با استفاده از قالبهای عمودی در
روی پله ها ساخته شده اند. ردیف آخری با استفاده از ردیفی از صخره ها که
داخل آن شن آهکی ریخته شده، تمام شده است.و...
